Монгол хэлэнд үгийн нэгдүгээр үеэс хойш орсон богино эгшгүүд цөм тодгүй
балархай хэлэгдэнэ. Балархай эгшгийг олж бичихэд амаргүй боловч гийгүүлэгч үсгүүдийг
хянаж үзвэл зарим гийгүүлэгч үсгүүд заавал эгшиг дагуулж үе бүтээдэг байхад зарим
гийгүүлэгч үсгүүд заавал эгшиг дагуулж явдаг биш байна. Энэ байдлаас үндэслэн
балархай эгшгийн дүрмийг тогтоохын тулд гийгүүлэгч үсгийг эгшигт гийгүүлэгч,
заримдаг гийгүүлэгч, онцгой гийгүүлэгч гэж гурав хуваав.
Эгшигт гийгүүлэгч
-м, н, г, л, б, в, р энэ долоон гийгүүлэгч үсэг үгэнд орохдоо өмнөө буюу хойноо аль
тод хэлэгдэх талдаа заавал эгшигтэй бичигдэнэ. Үүнийг эгшигт гийгүүлэгч гэнэ.
Жишээлбэл:гавар, тохом, цацрал, модон, хөдөлмөр, гарав, үзэл, тасархай гэх мэт. Үүнийг
цээжлэхдээ “Монгол баавар” гэнэ.
Гажилт
1.Хэлний угийн н-ийн дараа заахын тийн ялгалын г нөхцөл эгшиггүй бичигдэж болно.
Жишээлбэл: байшинг, дүнг, Галсанг, хөвөнг гэх мэт.
2.Тусгай бичигддэг л, нь хоѐр эгшиггүй бичигдэнэ. Жишээлбэл: сайн л байна. Хоѐр нь
Заримдаг гийгүүлэгч
-д, т, ж, з, с, ш, ц, ч, х есөн гийгүүлэгч үсэг үгэнд эгшигтэй, эгшиггүй хоѐр янзаар
бичигдэх тул заримдаг гийгүүлэгч гэнэ. Заримдаг гийгүүлэгч бол эгшигт гийгүүлэгчийн
дараа өмнө хойноо эгшиггүй орж болно. Жишээлбэл: Ховд, хагд, амт, тэнд, ард, тэвш,
багш, булш, зунш, дарш, эзэмш гэх мэт.
Гажилт
Үйлт нэрийн ирээдүй цагийнх нөхцөлийн өмнө заавал эгшиг бичдэг учир энэ дүрэмд
хамаарахгүй. Жишээлбэл: өгөх, явах, олох, хамах, харах гэх мэт.
§ 18. Заримдаг гийгүүлэгч нь заримдаг гийгүүлэгчийн дараа орохдоо сүүлчийн заримдаг
нь өмнөө буюу хойноо аль хэлэгдэх талдаа заавал эгшигтэй бичигдэнэ. Жишээлбэл:
модот, модтод, хажид, хождох, бусад, бусдад, эзэд, батад, ахад, лацад, мөчид, хойшид,
буцаж, эцэс, ачит, анжис гэх мэт.
Гажилт
Заримдаг гийгүүлэгчийн дотроос с, х үсгийн дараа т, ч үсэг өмнө хойноо эгшиггүй орж
болно. Жишээлбэл: туст нөхөр, түүхт он, усч хүн, түүхч эрдэмтэн гэх мэт.
